Το «φάντασμα» της ενεργειακής κρίσης χτυπά ξανά την πόρτα της Ευρώπης

https://energypress.gr/news/fantasma-tis-energeiakis-krisis-htypa-xana-tin-porta-tis-eyropis

του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Μαύρα σύννεφα ενός δεύτερου κύματος ενεργειακής κρίσης έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στον ευρωπαϊκό ορίζοντα μετά την άνοδο της τιμής του Brent πάνω από τα 90 δολάρια.

Είναι τόσο εύθραυστες οι συνθήκες ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης που κάθε φορά που σημειώνεται κάποια σημαντική αναταραχή – όπως στον απόηχο της επέκτασης των περικοπών στην παραγωγή από Ρωσία και Σαουδική Αραβία – ο φόβος εκτόξευσης των τιμών ενόψει του χειμώνα επιστρέφει. Πόσω μάλλον, όταν ο ένας εκ των παικτών που πρωταγωνιστούν στο ενεργειακό παιχνίδι είναι η Ρωσία.

Ο κίνδυνος είναι ξεκάθαρος: αν οι κινήσεις των χωρών του ΟΠΕΚ+ ή άλλες γεωπολιτικές εξελίξεις συνεχίσουν να ωθούν τις τιμές του πετρελαίου υψηλότερα, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα βρεθούν ξανά αντιμέτωποι με μία κατάσταση εκρηκτικού ενεργειακού πληθωρισμού, επιδεινώνοντας την κρίση ακρίβειας που μαστίζει τη Γηραιά Ήπειρο.

Είναι νωρίς για σενάρια καταστροφής, όταν μάλιστα οι συνθήκες σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδιες με την κατάσταση πανικού που επικρατούσε πέρσι τέτοια εποχή. Τότε, το φυσικό αέριο είχε φτάσει στα 340 ευρώ/μεγαβατώρα και ολόκληρη η Ευρώπη φοβόταν ότι θα αναγκαστεί να προβεί σε τακτές περικοπές ρεύματος κατά τους χειμερινούς μήνες για βιομηχανίες και νοικοκυριά.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε ένα τρομακτικό σοκ στην Ευρώπη πριν από περίπου 18 μήνες. Η Μόσχα έκλεισε τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου προς την ΕΕ και ολόκληρο το ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο βρισκόταν αντιμέτωπο με τον κίνδυνο κατάρρευσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Τελικά, τα δυσμενή σενάρια δεν επιβεβαιώθηκαν, η Ευρώπη αγόρασε φυσικό αέριο από άλλους προμηθευτές, γέμισε τις δεξαμενές της (ενδεχομένως να πετύχει και το 100% πριν τον Νοέμβριο) ενόψει του ερχόμενου χειμώνα και ο κίνδυνος απομακρύνθηκε.

Όμως η απειλή της ενεργειακής κρίσης παραμένει καθώς μία νέα έκρηξη τιμών θα μπορούσε να οδηγήσει εκτός ελέγχου τον πληθωρισμό. Αρκεί να σκεφτούμε ότι ενώ το πληθωριστικό φαινόμενο έχει εξασθενεί αισθητά, οι τιμές συνεχίζουν – και θα συνεχίσουν – να ανεβαίνουν και τα έξοδα για τα βασικά αγαθά έχουν εκτροχιάσει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Οι Ευρωπαίοι έχουν… κάψει σχεδόν όλο το «λίπος» που μάζεψαν από τα επιδόματα της πανδημίας και απειλούνται από μία πολυετή κρίση στασιμοπληθωρισμού με την ακρίβεια κυρίως στα τρόφιμα να είναι πρωτοφανής.

Ένα νέο κύμα ενεργειακής κρίσης θα έστελνε στα ύψη τον πληθωρισμό, σκοτώνοντας στην κυριολεξία κάθε προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας. Θα ανάγκαζε επίσης τις χώρες-μέλη της ΕΕ να δαπανήσουν τεράστια ποσά για να περιορίσουν το βάρος για τους Ευρωπαίους πολίτες, σε μία συγκυρία που οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες επιστρέφουν και τα περιθώρια για επιδόματα και μέτρα στήριξης περιορίζονται σημαντικά.

Μία άλλη πτυχή του προβλήματος σχετίζεται με τα επιτόκια. Ενδεχόμενη αναζωπύρωση του πληθωρισμού θα ανάγκαζε την ΕΚΤ να προχωρήσει σε νέες αυξήσεις, ενώ βρίσκεται πολύ κοντά στην παύση τους. Αν τα επιτόκια αυξηθούν περαιτέρω θα επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο οι συνθήκες ρευστότητας και ο ήδη υπαρκτός κίνδυνος ύφεσης θα λάβει νέες διαστάσεις.

Κατά συνέπεια, η αύξηση των τιμών της ενέργειας το επόμενο διάστημα θα μπορούσε να πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας για την ευρωπαϊκή οικονομία, ακόμη και αν δεν δούμε τα εξωφρενικά επίπεδα που π.χ. έφτασε πέρσι το φυσικό αέριο.

Το πόσο εύθραυστη είναι η κατάσταση στην Ευρώπη φαίνεται από τα ακόλουθα στοιχεία: Το ποσοστό των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ από τη Ρωσία μειώθηκε από 39% στο 17% από τις αρχές του 2022 έως τις αρχές του 2023. Αποτέλεσμα ήταν η Ευρώπη να βασιστεί περισσότερο σε προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Οι εισαγωγές LNG αποτελούσαν το 19% των ενεργειακών εισαγωγών της ΕΕ το 2021 και εκτοξεύθηκαν στο 39% το 2022. Η εξάρτηση της Ευρώπης από το LNG την κάνει πιο ευάλωτη στις απότομες μεταβολές των τιμών, καθώς οι περισσότερες αγορές που πραγματοποιούνται είναι της τελευταίας στιγμής και όχι προγραμματισμένες από καιρό.

Η παγκόσμια αγορά LNG είναι περισσότερο διασυνδεδεμένη από ποτέ και η παραμικρή διατάραξη σε μία πλευρά του πλανήτη προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις. Γι’ αυτό και η αναπάντεχη απόφαση Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας επαναφέρει τις ανησυχίες για επανάληψη της ενεργειακής κρίσης. Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο που φτάνει στην Ευρώπη μέσω αγωγών, η Νορβηγία αντικατέστησε τη Ρωσία, ως βασικός προμηθευτής, παρέχοντας το 46% των αναγκών στις αρχές του 2023.

Όμως και πάλι, το νορβηγικό δίκτυο έχει φτάσει στα όριά του. Το πόσο ευάλωτη είναι η Ευρώπη ενεργειακά αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι τον περασμένο Μάιο και Ιούνιο, οι καθυστερήσεις στις εργασίες συντήρησης του νορβηγικού δικτύου, ώθησαν σε άνοδο τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και παρόμοια συμβάντα είναι πολύ πιθανά στους επόμενους μήνες.

(αναδημοσίευση από liberal.gr)