Γ. Αληγιζάκης: Το 56% της τιμής της βενζίνης είναι φόροι – Αναγκαία η μέιωση ΦΠΑ και η επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης

energypress.gr

Ρευστή και αβέβαιη παραμένει η κατάσταση στην αγορά καυσίμων, παρά τα ορατά σημάδια αποκλιμάκωσης των τιμών, οι οποίες μέσα σε πολύ μικρό διάστημα, από τις 15 Μαρτίου, καταγράφουν σημαντική πτώση που αντιπροσωπεύει περίπου το 60% των αυξήσεων που είχαν καταγραφεί τις πρώτες 12 ημέρες της εμπόλεμης σύγκρουσης στην Ουκρανία. Την άποψη αυτή διατυπώνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ), Γιάννης Αληγιζάκης, και διευθύνων σύμβουλος της ΕΛΙΝΟΪΛ, σε συνέντευξή του στην «Κ», όπου τοποθετείται για επίκαιρα και διαχρονικά προβλήματα της αγοράς, όπως το λαθρεμπόριο και η παραβατικότητα, αλλά και τις προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης. «Θα πρέπει να υπάρχει ένας project manager για τον αποτελεσματικότερο συντονισμό και έλεγχο σε όσα αποφασίζονται και πρέπει να υλοποιηθούν», τονίζει μιλώντας για το πρόβλημα του λαθρεμπορίου, που κοστίζει στο κράτος απώλειες εσόδων της τάξης των 250-300 εκατ. ευρώ, αλλά και της παραβατικότητας που επιβαρύνει τον καταναλωτή από τις μειωμένες παραδόσεις καυσίμου σε σχέση με αυτές που πληρώνει.

Ο κ. Αληγιζάκης κατανοεί την απόφαση της πολιτείας να επιβάλει πλαφόν για να αποτρέψει φαινόμενα κερδοσκοπίας στην παρούσα συγκυρία της κρίσης, σημειώνει ωστόσο ότι δεν θα φέρει μείωση των τιμών στην αντλία, ενώ επισημαίνει ότι όλη η συζήτηση περί κερδοσκοπίας γίνεται για ένα ποσοστό κέρδους 5%-6%, που μοιράζονται εταιρείες, πρατήρια και μεταφορείς.

Στη συζήτηση περί φόρων και μείωσης του ΦΠΑ, θίγει το ζήτημα της υψηλής φορολογίας στα καύσιμα, τονίζει ότι το κράτος έχει αυξήσει σημαντικά τα έσοδά του από τον ΦΠΑ το πρώτο τρίμηνο και θεωρεί ότι «είναι δίκαιο να μειωθεί ο ΦΠΑ και να επιδοτηθεί η πολύ υψηλή τιμή του πετρελαίου θέρμανσης για το διάστημα μέχρι τη λήξη της σεζόν». Χαρακτηρίζει πολύ θετικό μέτρο την οριζόντια επιδότηση στο πετρέλαιο κίνησης, γιατί παράλληλα με τη βοήθεια στα νοικοκυριά θα συγκρατήσει τις τιμές στην εφοδιαστική αλυσίδα. Εκτιμά, τέλος, ότι θα πρέπει να επανεξεταστούν ρυθμίσεις στον κλιματικό νόμο που αφορούν την κατάργηση πετρελαίου θέρμανσης το 2030 ή την πώληση μόνο αυτοκινήτων με κινητήρες μηδενικών ρύπων. «Ο κλιματικός νόμος στρέφεται σε συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως η ηλεκτροκίνηση και το φυσικό αέριο, αγνοώντας άλλες. Δεν υπάρχει αναφορά στα ανανεώσιμα υγρά καύσιμα, στο υδρογόνο, στα συνθετικά καύσιμα», υπογραμμίζει.

– Η μεγάλη αύξηση των τιμών των καυσίμων επηρέασε την κατανάλωση;

– Τα δύο τελευταία χρόνια, η εσωτερική αγορά καυσίμων, λόγω της πανδημίας, υποχώρησε 6,2%. Η ανάκαμψη της αγοράς ξεκίνησε το δεύτερο εξάμηνο, αποτέλεσμα της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και συνεχίσθηκε μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου. Οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις που καταγράφονται σήμερα, οι τεράστιες αυξήσεις στο φυσικό αέριο και στο ηλεκτρικό ρεύμα που επιβαρύνουν τα νοικοκυριά, ανέκοψαν την ανοδική πορεία.

Η γεωπολιτική κρίση της Ουκρανίας συνέβαλε στην αύξηση της τιμής της βενζίνης κατά 15% και των πετρελαίων κατά 21%, και είχε ως αποτέλεσμα σε ένα ήδη διαμορφωμένο αρνητικό περιβάλλον, η αγορά καυσίμων να επηρεασθεί σημαντικά και τα καύσιμα κίνησης τον Μάρτιο για πρώτη φορά να κινούνται στο -5%.

– Πότε εκτιµάτε ότι µπορεί να αποκλιµακωθούν οι τιµές;

– Οι παράγοντες που επηρέασαν την πορεία των τιμών του πετρελαίου είναι διαφορετικοί από εκείνους του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος. Τα πρώτα σημάδια αποκλιμάκωσης είναι ορατά. Μέσα σε πολύ μικρό διάστημα, από τις 15 Μαρτίου και μετά, καταγράφεται σημαντική μείωση που αντιπροσωπεύει περίπου το 60% των αυξήσεων που είχαν καταγραφεί τις πρώτες 12 ημέρες της κρίσης. Συγκεκριμένα, στη βενζίνη κατεγράφη συνολική αύξηση 210 ευρώ στα χίλια λίτρα και σε 9 ημέρες υπήρξε μείωση 127 ευρώ και, αντίστοιχα, στο πετρέλαιο κίνησης αύξηση 380 ευρώ και μείωση 206 ευρώ. Ομως, η κατάσταση εξακολουθεί να παραμένει ρευστή και αβέβαιη.

– Η κυβέρνηση αποφάσισε ότι δεν θα κάνει οριζόντια μείωση φόρων στα καύσιμα, γιατί κάτι τέτοιο θα είχε υψηλό δημοσιονομικό κόστος και θα επωφελούντο και αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να αντεπεξέλθουν στα υψηλότερα επίπεδα τιμών. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;

Διαχρονικά, όλες οι κυβερνήσεις, προκειμένου να καλυφθούν δημοσιονομικά κενά, επιβάλλουν φόρους στα καύσιμα, με αποτέλεσμα σήμερα οι φόροι να αποτελούν το 56,5% της τιμής της βενζίνης και το 45,5% στο ντίζελ.

Στην τιμή αυτή, όπως έχει διαμορφωθεί, προστίθεται ένα περιθώριο, όπου σήμερα διαμορφώνεται στο 5%-6%, το οποίο είναι το μεικτό περιθώριο τριών διαφορετικών κλάδων: των πρατηριούχων που αυτονόητα είναι το μεγαλύτερο, των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών και των μεταφορέων. Συνεπώς, γι’ αυτό το 5%-6% σήμερα γίνεται όλη η συζήτηση περί «κερδοσκοπίας».

Το κράτος εισέπραξε 6 δισ. ευρώ πέρυσι από τους φόρους στα καύσιμα. Οι φόροι των καυσίμων αποτελούν το 12% των συνολικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού και οι φόροι αυτοί, σχεδόν, προκαταβάλλονται από τις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών, αφού είναι ο μοναδικός κλάδος στον οποίο έχει επιβληθεί αυτή η διαδικασία εξόφλησης των φόρων.

Η οικονομική στήριξη που παρείχε η πολιτεία στις επιχειρήσεις και στους πολίτες, τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσο και κατά την ενεργειακή κρίση, δημιούργησε δημοσιονομικά κενά.

Η πολιτεία στηρίζει τον καταναλωτή με επιδότηση 0,22 λεπτά το λίτρο που αφορά πολίτες με εισόδημα έως 30.000 ευρώ. Παράλληλα, επιδοτεί οριζόντια όμως, με 0,15 λεπτά το λίτρο το πετρέλαιο κίνησης, το οποίο αυξήθηκε 33%, όταν η βενζίνη αυξήθηκε 15%, ένα πολύ θετικό μέτρο που παράλληλα με τη βοήθεια στα νοικοκυριά θα συγκροτήσει τις τιμές στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Επτά χώρες της Ε.Ε. αποφάσισαν οριζόντιες μειώσεις στα καύσιμα, μειώνοντας τον ΕΦΚ κατά 15 έως 25 ευρώ το κυβικό.

Αντιλαμβάνομαι το πρόβλημα των ελλειμμάτων, όμως το καύσιμο, και ιδιαίτερα το πετρέλαιο θέρμανσης, είναι είδος πρώτης ανάγκης, κυρίως σήμερα που οι εναλλακτικές επιλογές του ρεύματος και του φυσικού αερίου είναι ακριβότερες.

Το κράτος, λόγω του ότι ο ΦΠΑ είναι ποσοστιαίος, έχει αυξήσει πολύ τα έσοδά του το πρώτο τρίμηνο, και ιδιαίτερα σήμερα. Θεωρώ ότι είναι δίκαιο να μειωθεί ο ΦΠΑ και να επιδοτηθεί η πολύ υψηλή τιμή του πετρελαίου θέρμανσης για το διάστημα μέχρι τη λήξη της σεζόν.

– Συχνά οι παράγοντες της αγοράς «δείχνουν» τους φόρους ως υπευθύνους για τα επίπεδα των τιμών των καυσίμων. Ωστόσο και προ φόρων η Ελλάδα είναι ακριβότερη σε σύγκριση με άλλες χώρες. Γιατί η Κύπρος έχει π.χ. φθηνότερη και προ και μετά τους φόρους βενζίνη;

– Αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, έχουν μειωμένο ειδικό φόρο κατανάλωσης και ΦΠΑ. Συγκεκριμένα στις βενζίνες, 19% ΦΠΑ και 429 ευρώ ΕΦΚ, όταν στην Ελλάδα έχουμε 24% και 700 ευρώ αντίστοιχα, με αποτέλεσμα οι τιμές στην Κύπρο να είναι σαφώς φθηνότερες μετά φόρων. Οι τιμές προ φόρων στην Κύπρο σήμερα είναι φθηνότερες από την Ελλάδα.

Αυτό συμβαίνει διότι η Κύπρος ακολουθεί διαφορετικό τρόπο τιμολόγησης και η διαμόρφωση των τιμών γίνεται με χρονική υστέρηση σε σχέση με την Ελλάδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην είναι συγκρίσιμες οι ημερήσιες τιμές που ανακοινώνουν οι δύο χώρες.

Πρέπει να επενδύσουμε στην παραγωγή προηγμένων βιοκαυσίμων

– Ειδικά σε περιόδους μεγάλων διακυμάνσεων των διεθνών τιμών, διαμορφώνεται μια εικόνα ότι οι τιμές στην αντλία στην Ελλάδα αυξάνονται γρήγορα, αλλά αποκλιμακώνονται αργά. Ισχύει;

– Οι τιμές καυσίμων στην Ελλάδα διαμορφώνονται από τον μέσο όρο των τεσσάρων τελευταίων ημερών. Συνεπώς, ο καταναλωτής βλέπει τις διαφορές στις αντλίες όχι την επόμενη ημέρα που άκουσε ότι ανέβηκε ή έπεσε η τιμή του βαρελιού, αλλά έπειτα από τέσσερις ημέρες. Οι Εταιρείες Εμπορίας Πετρελαιοειδών διαμορφώνουν τις ημερήσιες τιμές τους με βάση τις τιμές του διυλιστηρίου. Επομένως, η όποια διαφορά περνάει άμεσα στο δίκτυο. Σήμερα υπάρχουν στην Ελλάδα περίπου 5.500 πρατήρια. Το κάθε πρατήριο διαμορφώνει την εμπορική του πολιτική ανάλογα με τον χρόνο αγοράς και τον ανταγωνισμό.

Σε κάθε σημαντική διακύμανση τιμών, είτε όταν λόγω της πανδημίας οι τιμές του πετρελαίου υποχωρούσαν στα 40 δολ. το βαρέλι, είτε στα 128 δολ. το βαρέλι, οι αυξήσεις ή οι μειώσεις θα περάσουν στον καταναλωτή. Κάποια πρατήρια θα επιλέξουν να το κάνουν την πρώτη ημέρα, κάποια όχι, όπου με κριτήριο το απόθεμα επιλέγουν να το κάνουν την επομένη. Ομως, επειδή προφανώς είναι αδύνατον το σύνολο των 5.500 πρατηρίων να ακολουθούν την ίδια τακτική, το πρατήριο που θα επιλέξει να μην «περνάει» τις μειώσεις, αναπόφευκτα λόγω του έντονου ανταγωνισμού θα οδηγηθεί εκτός αγοράς.

– Πριν από χρόνια αποφασίστηκε ένα πλέγμα μέτρων για να αντιμετωπισθεί το λαθρεμπόριο, από το σύστημα εισροών – εκροών μέχρι τα GPS στα βυτιοφόρα. Εφαρμόζονται αυτά τα μέτρα;

– Διαχρονικά, η παραβατικότητα αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα στην αγορά καυσίμων. Υπάρχει πλέον πολιτική βούληση, όμως τα προηγούμενα χρόνια έγιναν λάθη στον σχεδιασμό του συστήματος «εισροών – εκροών», με συνέπεια να μην παράγει τα αποτελέσματα που θα έπρεπε, να μη γίνονται αποτελεσματικοί έλεγχοι στα πρατήρια και να διευρύνεται η παραβατικότητα, είτε με τη μορφή μειωμένων ποσοτήτων είτε με λαθρεμπόριο, είτε με νοθεία.

Την ίδια στιγμή, υπάρχουν πολλές και παράλληλες συναρμοδιότητες μεταξύ των υπουργείων. Θα πρέπει να υπάρχει ένας project manager για τον αποτελεσματικότερο συντονισμό και έλεγχο σε όσα αποφασίζονται και πρέπει να υλοποιηθούν. Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ) τον Σεπτέμβριο του 2021 υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την ΑΑΔΕ για την παροχή τεχνικής υποστήριξης και μελέτης μιας εξειδικευμένης εταιρείας, ώστε να διασταυρώνονται ηλεκτρονικά τα στοιχεία και να ελέγχονται οι αποκλίσεις. Στόχος, να λειτουργήσει σύντομα το σύστημα αποφεύγοντας ολέθριες καθυστερήσεις.

– Πώς επιδρά το λαθρεμπόριο στη διαμόρφωση του επιπέδου των τιμών; Ποια είναι η έκταση του φαινομένου και ποιες οι απώλειες δημοσίων εσόδων;

– Οι απώλειες εσόδων για το κράτος από κάθε μορφή παραβατικότητας είναι στο επίπεδο των 250-300 εκατ. ετησίως. Συγχρόνως, ο καταναλωτής υφίσταται μια μεγάλη ζημία από τη μειωμένη ποσότητα που προμηθεύεται σε σχέση με αυτό που πληρώνει. Δεν υπάρχουν περιθώρια καθυστερήσεων. Η πολιτεία οφείλει να δραστηριοποιηθεί.

– Πώς θα επιδράσει η ενεργειακή κρίση στον ενεργειακό σχεδιασμό και στον κλιματικό νόμο;

– Η ενεργειακή κρίση υποχρεώνει την Ε.Ε. να αναδιαμορφώσει τη στρατηγική της ενεργειακής μετάβασης, η οποία δεν έλαβε υπ’ όψιν την παράμετρο «εφοδιασμού και κόστους». Ο στόχος για πλήρη απανθρακοποίηση το 2050 είναι εθνικός στόχος που οφείλουμε όλοι να τον υπηρετήσουμε.
Στόχος είναι η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων. Δεν είναι η επιβολή ή η απαγόρευση συγκεκριμένων τεχνολογιών. Ο κλιματικός νόμος στρέφεται σε συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως στην ηλεκτροκίνηση και στο φυσικό αέριο, αγνοώντας άλλες. Δεν υπάρχει αναφορά στα ανανεώσιμα υγρά καύσιμα, στο υδρογόνο, στα συνθετικά καύσιμα.

Η Ελλάδα υπολείπεται σε υποδομές που αφορούν δίκτυα φυσικού αερίου και ρεύματος ή σημεία φόρτισης. Οι ρυθμίσεις που αφορούν κατάργηση πετρελαίου θέρμανσης το 2030 ή την πώληση μόνο αυτοκινήτων με κινητήρες μηδενικών ρύπων πρέπει να επανεξετασθούν, και ως προς τα χρονοδιαγράμματα και ως προς τη δυνατότητα χρησιμοποίησης άλλων επιλογών που φέρνουν τα ίδια ή καλύτερα αποτελέσματα, χωρίς να δημιουργούνται σοβαρές επιπλοκές, όπως οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών, αυξημένη ενεργειακή εξάρτηση της χώρας σε ένα ορυκτό καύσιμο εισαγόμενο, όπως είναι το φυσικό αέριο, υπέρμετρες δαπάνες υλοποίησης σημαντικών επενδύσεων για βελτίωση και δημιουργία υποδομών σε σύντομο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα όταν η χώρα αντιμετωπίζει δημοσιονομικά ζητήματα.

Τα ανανεώσιμα υγρά καύσιμα, πέραν των σημαντικών πλεονεκτημάτων ως προς τη μεταφορά, την αποθήκευση και τη διακίνησή τους, συμβάλλουν στην απανθρακοποίηση όλων των μεταφορών, αξιοποιώντας όλες τις υπάρχουσες υποδομές, χωρίς την ανάγκη δημιουργίας νέων.
Οφείλουμε να επενδύσουμε σε παραγωγή προηγμένων βιοκαυσίμων νέας γενιάς, στην παραγωγή μπλε και πράσινου υδρογόνου, στη σταδιακή υποκατάσταση της τροφοδοσίας με πρώτες ύλες χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος, στην ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών και εφαρμογών. Απαιτείται ένα θεσμικό πλαίσιο που προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε όλες τις τεχνολογίες που έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στην πράσινη μετάβαση.

Το πλαφόν δεν φέρνει μείωση τιμών

– Η κυβέρνηση επέβαλε πλαφόν στο περιθώριο κέρδους; Υπό τις παρούσες συνθήκες είναι μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση;

– Σε περιόδους κρίσεων και μεγάλων αυξήσεων στην αγορά, η πολιτεία έχει την υποχρέωση να αποτρέψει φαινόμενα κερδοσκοπίας από όπου και αν προέρχονται. Ενας τρόπος είναι η επιβολή πλαφόν. Σε κανονικές συνθήκες και σε μία αγορά όπου δραστηριοποιούνται 5.500 πρατήρια και 15 εταιρείες εμπορίας –ο μεγαλύτερος αριθμός στην Ευρώπη– είναι αυτονόητο ότι λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Συνεπώς, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι πιστεύουμε στη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, επιβολή πλαφόν δεν πρέπει να υπάρχει. Το πλαφόν που επεβλήθη έχει στόχο, όταν και εάν υπάρξουν φαινόμενα κερδοσκοπίας, να προστατέψει τον καταναλωτή. Δεν θα υπάρχει όμως μείωση των τιμών στην αντλία από το πλαφόν.

(της Χρύσας Λιάγγου, Καθημερινή)