Το Ιράν και ο “πανικός” γύρω από το πετρέλαιο

Του David Fickling capital.gr

Η απάντηση του Ιράν στις ΗΠΑ και το πετρέλαιο: Συχνά λέγεται ότι η καλύτερη στιγμή για να αγοράσει κανείς είναι όταν υπάρχει “αίμα” στους δρόμους. Η καλύτερη στιγμή για να πουλά κανείς πετρέλαιο, αντίθετα, είναι όταν οι δεξαμενές ανά τον κόσμο μοιάζουν άδειες.

Γι’ αυτό και καλό είναι να μετριαστούν οι φόβοι και ο ενθουσιασμός που μοιάζουν να οδηγούν την “κούρσα” στην αγορά του πετρελαίου – ακόμη και με φόντο το πυραυλικό πλήγμα του Ιράν την Τετάρτη σε δύο στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στο Ιράκ, που πυροδότησαν το μεγαλύτερο ενδοσυνεδριακό ράλι για το αργό τύπου Brent μετά από εκείνο που ακολούθησε την επίθεση του Σεπτεμβρίου σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Σαουδική Αραβία.

Υπάρχουν ασφαλώς επιδράσεις πρώτου, αλλά και δεύτερου επιπέδου από οποιαδήποτε άνοδο της τιμής του πετρελαίου και, στον “πυρετό” των εξελίξεων, πιθανόν να είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ τους. Η αρχική αύξηση των διεθνών τιμών δεν οφείλεται στη μείωση της παραγωγής, αλλά στην κερδοσκοπία και τη συρρίκνωση των αποθεμάτων αργού, καθώς οι διυλιστές βιάζονται να προχωρήσουν τις παραδόσεις, επειδή φοβούνται ότι το κόστος θα κινηθεί ανοδικά. Για να αυξηθούν οι τιμές του πετρελαίου σε ένα μόνιμα υψηλότερο επίπεδο, ωστόσο, η προσφορά πρέπει να μειωθεί σημαντικά.

Τι σημαίνει η μείωση των αποθεμάτων

Η αλήθεια είναι ότι πράγματι βλέπουμε σημάδια μικρότερων αποθεμάτων. Η ποσότητα πετρελαίου που αποθηκεύεται σε δεξαμενόπλοια και πλωτές αποθηκευτικές δεξαμενές συρρικνώθηκε κατά 38 εκατομμύρια βαρέλια την εβδομάδα έως τη Δευτέρα, σύμφωνα με την εταιρεία ενεργειακών πληροφοριών Vortexa. Τα αποθέματα αυτά βρίσκονται έτσι στο χαμηλότερο επίπεδό τους εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια.

Ταυτόχρονα, υπήρξε μια αξιοσημείωτη “χαλαρότητα” στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου πριν από τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας. Τα 38 εκατομμύρια βαρέλια αντιπροσωπεύουν συνολική παγκόσμια ζήτηση αργού που καλύπτει εννέα ώρες και τα εμπορικά αποθέματα στις ανεπτυγμένες χώρες κινήθηκαν προς τα 2,95 δισεκατομμύρια βαρέλια αυτό τον μήνα – ένα σχετικά υψηλό επίπεδο προσφοράς που καλύπτει μελλοντικές ανάγκες άνω των 61 ημερών – σύμφωνα με τις προβλέψεις της Υπηρεσίας Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ.

Ποια είναι η εικόνα μακροπρόθεσμα; Η Σαουδική Αραβία έχει “αέρα” περίπου δύο εκατομμυρίων βαρελιών στα τρέχοντα επίπεδα παραγωγής προτού φτάσει την παραγωγική της ικανότητα στα 12 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Οι αγορές “χασμουρήθηκαν” βαριεστημένα μετά την ανακοίνωση της Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) τον περασμένο μήνα, στην οποία γινόταν λόγος για κατά κύριο λόγο “διακοσμητικές” περικοπές 500.000 βαρελιών ημερησίως στην παραγωγή. Εν τω μεταξύ, η μετατόπιση των τιμών πετρελαίου πάνω από τα 60 δολάρια το βαρέλι έχει καταστήσει ελκυστικότερες τις συνθήκες για τη χρηματοδότηση νέων πηγών σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ, αυξάνοντας τις πιθανότητες η πτώση του αριθμού τους καθ΄ όλο το τελευταίο έτος να αναστραφεί.

Φυσικά, όλα αυτά δεν θα έχουν καμία σημασία εάν οι ΗΠΑ και το Ιράν κατευθυνθούν προς έναν γενικευμένο πόλεμο που θα διαταράξει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα μέσω των στενών του Ορμούζ. Ωστόσο, η επιλογή στόχων από πλευράς Ιράν στην πρώτη του “απάντηση” δεν δείχνει ότι κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα πιθανό.

“Όσο μπορούσαν, επέλεξαν έναν στόχο που θα εξασφάλιζε τη μέγιστη δυνατή δημοσιότητα και τα ελάχιστα δυνατά θύματα, προκειμένου να γοητεύσουν ένα εγχώριο κοινό”, αναφέρει ο Rodger Shanahan, ειδικός σε ζητήματα Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Lowy του Σίδνεϊ. Οι ΗΠΑ ενδέχεται να είχαν προειδοποιηθεί εκ των προτέρων για την επίθεση, δεδομένου ότι παρακολουθούσαν ιρανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, προσθέτει, ενώ το πλήγμα διεξήχθη με τρόπο που να μην αποξενώσει και εξαγριώσει ιδιαίτερα άλλες χώρες πλην των Ηνωμένων Πολιτειών. “Το Ιράν θεωρεί ότι έχει χρέος τιμής να προχωρήσει σε αντίποινα, αλλά γνωρίζει ότι πρέπει να ισορροπήσει ταυτόχρονα σε τεντωμένο σκοινί”.

Το να υπάρξει μεγαλύτερη ζημία στο ήδη περιορισμένο εμπόριο πετρελαίου το οποίο έχει ακόμη τη δυνατότητα να διεξάγει το Ιράν επίσης δεν είναι προς το συμφέρον του Στρατού των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης της χώρας.

Ο οικονομικός ρόλος των Φρουρών της Επανάστασης

Ο IRGC – η μητρική οργάνωση της Δύναμης Κουντς, της οποίας ο επικεφαλής, Κασέμ Σολεϊμανί, δολοφονήθηκε από τις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα – είναι βαθιά ενσωματωμένος στην οικονομία του Ιράν. Η μηχανολογική εταιρεία Khatam al-Anbiya έχει σχεδόν το μονοπώλιο στην παροχή υπηρεσιών στη βιομηχανία πετρελαίου.

Οι συνδεόμενες με τον IRGC επιχειρήσεις επίσης αναμένουν έσοδα από τη μεταφορά των μικρών ποσοτήτων πετρελαίου που παραμένουν ακόμη εκτός των αμερικανικών κυρώσεων. Το Grace 1, δεξαμενόπλοιο που κατασχέθηκε από βρετανικές δυνάμεις από το Γιβραλτάρ το περασμένο έτος εν πλω προς τη Συρία, είχε ενοικιαστεί και ελεγχόταν από τον IRGC, δήλωσε υποδιοικητής του σε πρακτορείο ειδήσεων που συνδέεται με τους Φρουρούς, το 2019.

Οι καλύτερες πιθανότητες για τον IRGC ώστε να συνεχίσει να πλουτίζει από τη βιομηχανία πετρελαίου στο εγγύς μέλλον είναι το Ιράν να μπορέσει να διασώσει κάποια από τα απομεινάρια της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 κατά την τρέχουσα κρίση – ίσως μετά από μια ήττα του προέδρου Ντόναλντ Τράμπ στις προεδρικές εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ και από μια νίκη των υπερσυντηρητικών συμμάχων του IRGC στις βουλευτικές εκλογές στο Ιράν τον επόμενο μήνα.

Το πλήγμα του Ιράν ήταν “αναλογικό” και η χώρα “δεν επιδιώκει κλιμάκωση ή πόλεμο”, έγραψε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ στο Twitter μετά τις επιθέσεις στο έδαφος του Ιράκ. “Όλα καλά”, έγραψε από την πλευρά του ο Τραμπ, λίγα λεπτά αργότερα. Αυτό δεν μοιάζει με σπιράλ κλιμάκωσης μιας σύγκρουσης. Η αγορά του πετρελαίου μπορεί να ηρεμήσει, τουλάχιστον προς το παρόν.